I dalje bez pomaka u zaštiti dece od nasilja na internetu

Sutra, 10. februara, obeležava se Dan bezbednog interneta pod sloganom „Stvorimo bolji internet zajedno“. Situacija u oblasti zaštite dece od nasilja na internetu u Srbiji je i dalje veoma nepovoljna, jer je broj slučajeva nasilja na internetu u konstantnom porastu, posebno među najmlađom grupom korisnika interneta.

Pokrajinski zaštitnik građana – ombudsman podseća da je 2013. godine, u okviru regionalnog projekta uz podršku organizacije Save the Children International, sproveo istraživanje pod nazivom „Eksploatacija dece na internetu“. Rezultati ovog istraživanja pokazali su da nijedan pravni akt, odnosno strateški dokument na nacionalnom nivou ne prepoznaje niti definiše eksploataciju dece putem informaciono-komunikacionih tehnologija (IKT) kao poseban vid zlostavljanja, nasilja i/ili zloupotrebe dece. Nadležni izvršni organi ovoj temi pristupaju prvenstveno sa kriminološkog aspekta, te su u postupanju u vezi sa ovim problemom više usmereni na kažnjavanje počinilaca krivičnog dela eksploatacije dece koji su pri tome koristili i IKT i suzbijanje ove pojave nakon što se ona već dogodila, nego na njenu prevenciju putem informisanja dece i odraslih i edukacija o pravilnom korišćenju IKT i odgovarajućoj preventivnoj zaštiti.

Dodatni problem predstavlja i to što se, na primer, u Strategiji razvoja informatičkog društva u Republici Srbiji do 2020. godine deca uopšte ne pominju, odnosno ne izdvajaju se kao posebno ranjiva grupa u kontekstu eksploatacije putem IKT. Sa druge strane, Nacionalna strategija za prevenciju i zaštitu dece od nasilja, kao i Nacionalni plan akcije za decu za period do 2015. godine navode da se deca štite od svih oblika zlostavljanja, zanemarivanja, iskorišćavanja i nasilja, ali se u njemu eksplicitno ne pominje eksploatacija dece putem IKT kao novi vid nasilja koji je, kako je i praksa Pokrajinskog ombudsmana i veći broj istraživanja pokazao, tokom poslednje decenije u ekspanziji.

Sajber-buling (pretnje, uznemiravanje ili ponižavanje putem društvene mreže ili bilo kog drugog oblika informacionih i komunikacionih tehnologija), karakterističan za sve učestalije vršnjačko nasilje među decom i mladima, ni na koji način nije prepoznat kao posebna vrsta eksploatacije dece. Ovu vrstu elektronskog nasilja važno je u pravnoj regulativi prepoznati i odrediti iz dva razloga: da bi se moglo raditi na sistemskom informisanju i edukaciji dece i mladih i njegovoj prevenciji u okviru školskog sistema, ali i da bi se njegovim direktnim i indirektnim žrtvama mogla pružiti adekvatna pomoć i zaštita.

Pokrajinski zaštitnik građana primio je putem svog sajta za prijavljivanje nasilja na internetu www.bezbedaninternet.ombudsmanapv.org u proteklom periodu veći broj prijava zbog nasilja na internetu, i to pre svega nad decom. Uprkos upućenim preporukama nakon realizovanog istraživanja 2013. godine, značajnih pomaka u oblasti zaštite dece od nasilja na internetu nema. Pored nedostataka u vezi sa pravnom regulativom, izuzetno je važno uvođenje u celokupan sistem redovnog obrazovanja na svim uzrastima, obaveznog nastavnog predmeta informatika i nastavnih planova i programa kojima bi osim pojačanog obrazovanja iz oblasti računarstva i informatike, bilo obuhvaćeno i pitanje pravilnog korišćenja IKT, kao i pitanje zaštite dece od eksploatacije putem IKT.

Dan bezbednog interneta organizovan je od strane Insafe organizacije u februaru svake godine sa ciljem promocije sigurnijeg i odgovornijeg korišćenja onlajn tehnologija i mobilnih telefona, posebno među mladima i decom širom sveta.